Όταν το να είσαι άντρας συνδέεται με την κυριαρχία, την ομοφοβία, την επιθετικότητα.

Τοξική αρρενωπότητα είναι όλες εκείνες οι στάσεις και στερεοτυπικές συμπεριφορές που θέλουν τους άντρες να φέρονται και να υπάρχουν με συγκεκριμένο τρόπο. Είναι η ιδέα ότι οι άντρες πρέπει να φαίνονται σκληροί, να μη δείχνουν συναισθήματα, να εκφράζονται όπως ορίζει το αντρικό παραδοσιακό φύλο. Είναι όλες οι πιέσεις που δέχονται οι άντρες να συμπεριφέρονται με:

Σκληρότητα: οι άνδρες πρέπει να είναι σωματικά δυνατοί, συναισθηματικά σκληροί και επιθετικοί στη συμπεριφορά τους.
Καθόλου θηλυκότητα: οι άντρες πρέπει να απορρίπτουν οτιδήποτε θεωρείται θηλυκό, όπως το να δείξουν συναισθήματα, να δέχονται βοήθεια, να φροντίζουν πολύ την εξωτερική τους εμφάνιση, ακόμα και την υγιεινή τους.
Δύναμη: για να κερδίσουν το σεβασμό στην κοινωνία, οι άνδρες πρέπει να αποκτήσουν δύναμη και θέση (κοινωνική και οικονομική).

Συμπεριφορές που απέχουν από αυτές θεωρούνται αδύναμες και ο άντρας δε θεωρείται πραγματικός άντρας. Πολλές φορές στη ζωή του ο άντρας θα ακούσει «Φέρσου σαν άντρας», όταν θα δείξει ευαισθησία ή ευαλωτότητα. Παραδοσιακά το γυναικείο φύλο θεωρείται ασθενές («Μην κάνεις σαν γυναικούλα», «αυτές είναι γυναικείες δουλειές») και ένας άντρας θα πρέπει να είναι όσο πιο μακριά γίνεται από συμπεριφορές που θυμίζουν γυναικείες.

Επιβλαβείς συμπεριφορές που πηγάζουν από την τοξική αρρενωπότητα

Όταν ένας άντρας προσπαθεί να αντεπεξέλθει στις παραπάνω προσδοκίες, μπορεί να εκδηλώσει επιβλαβείς συμπεριφορές, για αυτόν και για το κοινωνικό σύνολο, όπως:

• Επιθετικότητα
• Υποτίμηση των γυναικών
• Καταπίεση των συναισθημάτων του
• Σεξουαλική επιθετικότητα
• Υπερ-ανταγωνιστικότητα
• Ανάγκη να κυριαρχήσει ή να ελέγξει τους άλλους
• Τάση προς εξύμνηση της βίας
• Απομόνωση
• Χαμηλή ενσυναίσθηση
• Πεποίθηση ότι ξέρει καλύτερα
• Σοβινισμός και σεξισμός

Τα νεαρά αγόρια αναμένονται και ενισχύονται να είναι επιθετικά ή να μη νοιάζονται, αντί να μαθαίνουν να είναι υπεύθυνα και να παραδέχονται τα λάθη τους. Ο σεξουαλικός προσανοτολισμός και η έκφραση του φύλου τους θεωρούνται δεδομένα. «Τίμα τα παντελόνια που φοράς» ή «Έχεις καμιά γκόμενα;» είναι φράσεις που τα αγόρια ακούν από μικρή ηλικία.

Συνέπειες της τοξικής αρρενωπότητας

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο οι άντρες και τα αγόρια αισθάνονται ότι θα κερδίσουν την αποδοχή μόνο αν πληρούν αυτές τις προϋποθέσεις. Πολύ εύκολα μπορεί να αισθανθούν αποτυχημένοι. Η τοξική αρρενωπότητα μπορεί τελικά να έχει καταστροφικές συνέπειες, όπως:

• εκφοβισμός
• σχολικός εκφοβισμός
• ενδοοικογενειακή βία
• σεξουαλικές επίθεσεις
• κατάχρηση ουσιών
• αυτοκτονία
• ψυχολογικό τραύμα
• έλλειψη φιλιών ή λειτουργικών σχέσεων

Συνέπειες στην ψυχική υγεία

Η τοξική αρρενωπότητα μπορεί να εμποδίσει κάποιους άνδρες να αναζητήσουν βοήθεια για πιθανά προβλήματα σωματικής ή και ψυχικής υγείας. Για μερικούς άνδρες, το να ζητήσουν βοήθεια μπορεί να οδηγήσει σε αισθήματα ανεπάρκειας, αδυναμίας και της αντίληψης ότι είναι «λιγότερο άντρας». Ένας άντρας, όχι μόνο μπορεί να αποφύγει να ζητήσει την επαγγελματική βοήθεια που χρειάζεται, αλλά μπορεί ακόμη και να μην μιλήσει ποτέ σε φίλους και οικογένεια για το ζόρι που περνά.

Άνδρες και αγόρια που πιέζονται να ακολουθήσουν αυτές τις νόρμες, συχνά παρουσιάζουν προβλήματα, όπως:

• κατάθλιψη
• κακή εικόνα για το σώμα τους
• δυσκολία στις κοινωνικές και προσωπικές σχέσεις
• κατάχρηση ουσιών
• στρες

Οι κοινωνικές πιέσεις, οι προσδοκίες από την οικογένεια και τους σεξουαλικούς συντρόφους, ακόμη και από τη θρησκεία, μπορεί να είναι επαχθείς για έναν άνδρα που αναζητά την αντρική του ταυτότητα.

Βιβλιογραφία και έρευνες

• E.H. Thompson, J.H. Pleck. The structure of male role norms. American Behavioral Scientist. 1986
• Yousaf, O., Popat, A., & Hunter, M. S. An investigation of masculinity attitudes, gender and attitudes toward psychological help-seeking. Psychology of Men & Masculinity. 2015
• APA issues first-ever guidelines for practice with men and boys. 2019, Vol 50, No. 1